Informacja na temat uderzenia oddziałów AK i BCh na Sahryń
dodano: 30.08.2018
1. 10 marca 1944 r. oddziały AK i BCh w ramach zaplanowanej akcji odwetowej dokonały na Lubelszczyźnie skoncentrowanego ataku na kilkanaście wsi, w których zamieszkiwali Ukraińcy. Jedną z nich był Sahryń.
2. Zarówno detale wydarzeń w Sahryniu, jak też ich kontekst zostały w historiografii polskiej bez niedomówień opisane – przy wykorzystaniu materiałów źródłowych polskich i ukraińskich. Opublikowane zostały m.in. w książkach Grzegorza Motyki (G. Motyka, Od rzezi wołyńskiej do „Akcji Wisła”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011), w wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej szczegółowej monografii Mariusza Zajączkowskiego, (M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie 1939-1944, IPN, ISP PAN, Warszawa-Lublin 2015) oraz w artykule Igora Hałagidy (I. Hałagida, Ukraińskie straty osobowe w dystrykcie lubelskim (październik 1939−lipiec 1944) – wstępna analiza materiału statystycznego, „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 1(29)/2017).
3. Polski atak na Sahryń (oraz na inne wsie w tym rejonie) był wpisany w chronologię wydarzeń, zapoczątkowanych przez realizowane przez UPA masowe zbrodnie na Polakach na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.
4. Zachodziło poważne niebezpieczeństwo, że na Lubelszczyźnie, w rejonach zamieszkanych przez społeczności polskie i ukraińskie (w tym na ziemi hrubieszowskiej, którą ukraińscy nacjonaliści także uznawali za „własną”) nastąpi próba przeniesienia scenariusza wyniszczania polskiej ludności – zgodnie z praktykami UPA z Wołynia i Galicji Wschodniej. Już we wrześniu 1943 roku na Lubelszczyźnie pojawiły się ulotki wzywające Polaków do opuszczenia tych ziem (G. Motyka, Od rzezi…, op. cit., s. 293). W tym samym czasie na te tereny napłynęło kilkadziesiąt tysięcy uchodźców z Wołynia, którzy dodatkowo opisywali zbrodnie tam dokonywanych przez UPA.
5. Według ustaleń M. Zajączkowskiego w wydanym przez banderowską frakcję Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na początku roku 1944 rozkazie nr 6/44 planowano rozszerzenie antypolskiej akcji na tych terenach. Według dostępnych źródeł przejęte dokumenty z archiwum chełmskiej OUN-B „potwierdzały planowane przez ukraińską partyzantkę (chełmską i galicyjską UNS wsparte najpewniej przez wydzielone oddziały UPA z Wołynia) jednoczesne uderzenie od strony Wołynia i Galicji na polskie ośrodki oraz oddziały AK i BCh w Hrubieszowskiem (na Chełmszczyźnie)” (M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie…, op. cit., s. 316). Polskie działania odwetowe w Sahryniu i innych miejscowościach siłą rzeczy przyczyniły się do pokrzyżowania tego rodzaju planów, choć i tak nie zapobiegły atakom na polskie wsie i osady, dokonywanym przez miejscowe i przybyłe zza Bugu oddziały UPA. Jednocześnie siłą rzeczy przyczyniły się do wzrostu poparcia UPA wśród Ukraińców.
6. Według ustaleń M. Zajączkowskiego w Sahryniu w dniu 10 marca 1944 r. znajdowało się po stronie ukraińskiej 60 do 80 osób uzbrojonych: członkowie ukraińskiej samoobrony (UNS), załoga posterunku niemieckiej Ukraińskiej Policji Pomocniczej, pododdział ukraińskiego Selbschutzu (ChLS), ukraińscy żołnierze SS (możliwe, że po uprzednim podjęciu decyzji o dezercji).
7. 10 marca 1944 r. o świcie Sahryń został okrążony. Został wykorzystany efekt zaskoczenia. Żołnierze AK wdarli się do wsi po zaledwie krótkiej wymianie strzałów. Dłuższą obronę uzbrojona część Ukraińców prowadziła na cmentarzu i w cerkwi.
8. Uzbrojonych Ukraińców zabijano w walce bądź rozstrzeliwano. W czasie kontroli zabudowań zabijano także innych Ukraińców – cywilów, niezależnie od płci i wieku. Ukraińskie domy, stajnie i inne zabudowania gospodarcze kolejno podpalano. Część ludności cywilnej, ukryta w specjalnych „bunkrach”, zginęła w czasie w ten sposób wznieconych pożarów bądź od wrzucanych granatów. W takich okolicznościach obok uzbrojonych członków ukraińskich formacji – większość ofiar w Sahryniu stanowiły osoby cywilne.
9. Przebieg wydarzeń pokazuje, że polskie działania były formą zastosowania zasady zbiorowej odpowiedzialności wobec ludności ukraińskiej. Z obrazu wydarzeń wynika, że przyjęcie niektórych metod stosowanych wcześniej przez przeciwnika było uznane za wymuszoną drogę do powstrzymania groźby przeniesienia na Lubelszczyznę scenariusza antypolskiej akcji UPA realizowanego zza Bugu.
10. Polskie Państwo Podziemne nigdy w swoich działaniach nie podjęło decyzji o rozwiązaniu sporów narodowościowych poprzez działania ludobójcze, ukierunkowane na likwidację jakiejkolwiek społeczności narodowej w jakimkolwiek regionie. Natomiast zbrodnicze działania UPA postawiły Polaków przed koniecznością znalezienia sposobów zahamowania mordów polskiej ludności.
11. Rozpoczęta w 1943 roku na Wołyniu antypolska akcja UPA postawiła Polaków przed zupełnie nowymi okolicznościami – bez precedensu we wzajemnych relacjach polsko-ukraińskich i ukraińsko-polskich w XX wieku. Stąd już w 1943 roku działania UPA spowodowały konieczność podjęcia aktywnej obrony pozostałej ludności– tak jak to miało miejsce na Zamojszczyźnie w odpowiedzi na próbę niemieckiej kolonizacji.
Dawid Florczak
asystent prasowy
Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie
Wasze komentarze (2)
Aktualności
więcej- "Hej mamo, mój telefon jest zepsuty..." Uwaga na smsy od oszustów!
- Debata europejska - Polityka zdrowotna UE
- Zmiany w PGK Zamość
- Dzień Dziecka w Kinie
- Poszukiwani w rękach policjantów
- Dzień Strażaka
- Ostatni dzwonek na rozliczenie składki zdrowotnej
- Trwa nabór projektów do Budżetu Obywatelskiego Miasta Zamość na 2025 rok
Komentowane Aktualności
- II Zastępca Prezydenta Miasta Zamość (5)
- Pierwsze ruchy kadrowe prezydenta Zamościa. Rafał Zwolak powołał I zastępcę (11)
- XVI Zamojska Noc Muzeów (1)
- „Goło i wesoło” - zaskakująca i przezabawna komedia (1)
- I Sesja Rady Miasta Zamość (21)
- Jak radzić sobie z alergią w sezonie wiosennym? (1)
- 27-latka sprzedając sukienkę za 100 zł straciła ponad 22 000 zł (1)
- Media bez wyboru (72)
- Stanowisko KMP Zamość dotyczące ,,pewnego artykułu" (36)
- Stanowczy sprzeciw (34)
- Nowe zasady bezpieczeństwa (32)
- Po 27 latach pracy ze stanowiskiem rozstał się dr hab. n. med. Andrzej Kleinrok (28)
- Licznik długu miasta Zamościa na schodach ratusza (27)
- 1163 nowe przypadki zakażenia koronawirusem na terenie województwa lubelskiego (23)
Komentowane TV
Inne informacje
Oszuści włamali się na konto portalu społecznościowego i wyłudzili kody blik
dodano: 13.05.2024Oszuści włamując się na konta portali społecznościowych podszywają się pod znajomych i proszą o szybką pożyczkę poprzez udostępnienie kodu Blik. W taki sposób zadziałał oszust włamując się na konto 28-latka. Na fałszywą prośbę zareagowali jego dwaj koledzy i przekazali oszustowi kody Blik na kwotę prawie 900 zł każdy. Ostrzegamy przed oszustwami i przypominamy, aby w tego typu sytuacjach nie działać pochopnie.
Zobacz materiałAreszt dla 35-latka, który groził i okradł własnych rodziców
dodano: 14.05.2024Sąd Rejonowy w Tomaszowie Lubelski zdecydował, że 35-latek z gminy Jarczów najbliższe trzy miesiące spędzi w areszcie. Mężczyzna telefonicznie kierował groźby karalne wobec swojej matki, a potem poszedł do domu rodzinnego z nożem w ręku i groził utratą życia ojcu. Jak się okazało mężczyzna miał jeszcze coś na sumieniu; ukradł im wcześniej biżuterię, którą zastawił w lombardzie. Mundurowi ustalili, że był już karany z to przestępstwo i posiada czynny zakaz zbliżania się do rodziców, dlatego też będzie odpowiadał w warunkach recydywy.
Zobacz materiał"Hej mamo, mój telefon jest zepsuty..." Uwaga na smsy od oszustów!
dodano: 17.05.2024Oszuści podszywając się pod bliskich wysyłają sms prosząc o kontakt na Whatsapp. Gdy potencjalna ofiara nabierze się i rozpocznie konwersację z oszustem zostaje poproszona o pilne przelanie pieniędzy. W ten właśnie sposób dała się oszukać mieszkanka powiatu zamojskiego. 55-latka była przekonana, że kontaktuje się z nią córka, która pilnie potrzebuje finansowego wsparcia na zakup nowego telefonu. Kobieta straciła prawie 3 tysiące złotych.
Zobacz materiałDzień Dziecka w Kinie
dodano: 17.05.2024GARFIELD, BASIA oraz ISTOTY FANTASTYCZNE ma ekranach zamojskiego kina w Dzień Dziecka. W CKF „Stylowy” Dzień Dziecka świętujemy przez dwa dni 1-2 czerwca 2024. Przed wybranymi seansami konkursy z fantastycznymi nagrodami.
Zobacz materiał